تحریم صدور بنزین، محدودیت حمل‌ونقل از هوا و دریا، ممنوعیت فرود هواپیماهای ایران در اروپا و پهلوگیری کشتی‌های ایرانی در بنادر اروپایی از جمله اقدامات سخت‌گیرانه غربی‌ها علیه ایران است.
اواخر مردادماه گذشته بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه یافتند تا از نیروگاه آب‌سنگین اراک بازدید کنند. این اجازه زمانی صادر شد که کمتر از یک هفته دیگر قرار است گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه اتمی ایران منتشر شود. ایران به‌مدت یک سال اجازه انجام بازدید را صادر نکرده بود.
گزارش‌های رسیده از وین مقر آژانس بین‌المللی انرژی حاکی از آن است که مقامات ایران موافقت خود را با تجدید نظر در عملکرد نظارتی غنی‌سازی اورانیوم در کارخانه نطنز اعلام کرده‌اند تا از طریق دوربین‌های تعبیه شده آژانس، تصویر شفاف‌تری از آنچه در بخش غنی‌سازی می‌گذرد در اختیار بازرسان قرار دهند.این بازرسان به ایران آمده و از آب سنگین اراک بازدید کردند.
چندی پیش، باراک اوباما به ایران هشدار داده بود چنانچه هدف این کشور از غنی‌سازی اورانیوم دستیابی به فناوری تولید انرژی است، ایران موظف است تا اواسط سپتامبر مدارک و مستندات خود را در این رابطه در اختیار ایالات متحده قرار دهد؛ در غیراین صورت، اوباما خواستار اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران می‌شود.
دولت باراک اوباما پس از آغاز به کار، خواهان برقراری مجدد روابط میان ایران و ایالات متحده شده و اعلام کرده بود این امر منوط به پایان بخشیدن به بحران برنامه‌های اتمی از سوی ایران خواهد بود. اما ناآرامی‌های پس از انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران و انتخاب مجدد محموداحمدی‌نژاد، سیاست‌های ایالات متحده در قبال ایران را شدیدا تحت‌الشعاع خود قرار داد. کاخ سفید با توجه به فشار فزاینده در اسرائیل و احتمال حمله نظامی این کشور به ایران کماکان پرونده اتمی ایران را مسئله‌ای مهم می‌داند.
برخی دیپلمات‌ها می‌گویند: انتظار می‌رود در گفت‌وگوهای گروه 5+1 که در روز دوم سپتامبر (11 شهریورماه) برگزار خواهد شد، آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان سعی می‌کنند حمایت از مجموعه چهارم تحریم‌ها علیه ایران را به چین و روسیه بقبولانند. با این وجود برخی تحلیل‌گران معتقدند حضور علی اکبر صالحی در راس سازمان انرژی اتمی ایران ممکن است امیدهایی درباره آینده مذاکرات ایجاد کند.
از دید برخی مفسران و کارشناسان غربی، رئیس جدید سازمان انرژی اتمی ایران، علی‌اکبر صالحی، شخصی است میانه‌رو که توانایی از پیش رو برداشتن موانع موجود در پرونده هسته‌ای ایران را دارد. ایران از سال گذشته ورود بازرسان آژانس را به کارخانه آّب سنگین اراک ممنوع و اعلام کرده بود این کارخانه صرفا به‌منظور تحقیقات کشاورزی و تولید ایزوتوپ طبی احداث شده است. آژانس هم ادعا می‌کند مدت‌هاست از طریق دوربین‌های تعبیه شده در کارخانه هسته‌ای نطنز قادر به کنترل فعالیت‌های این کارخانه نیست.
در همین حال آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان هم به ایران هشدار داد تا با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند.خانم مرکل در گفت‌وگو با نشریه فرانکفورتر آلگماینه و با تاکید بر موضع محموداحمدی‌نژاد در قبال اسرائیل، گفت: واضح است که ایران نباید به بمب اتمی دست بیابد.
صدراعظم آلمان درباره مسائلی که احتمالا در جلسه آتی گروه 5+1 مطرح خواهد شد گفت: نمی‌خواهم این مذاکرات را مقابل کار انجام شده قرار دهم اما گزینه تحریم اقتصادی در مورد حوزه انرژی مطرح است.خانم مرکل صراحتا گفت که چنین تحریمی به موضع روسیه و چین بستگی دارد.
از سوی دیگر برخی نمایندگان کنگره و سنای آمریکا هم با استناد به وابستگی شدید ایران به واردات بنزین و برخی دیگر از محصولات نفتی، در تلاشند باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا را نیز به پذیرش تحریم ایران در زمینه انرژی متقاعد کنند.با وجود ذخایر گسترده نفتی درایران به‌دلیل فقدان ظرفیت پالایشگاهی کافی، حدود 40درصد نیازهای داخلی به بنزین از طریق واردات از شرکت‌های ویتول سوئیس، ترافیگورا (هلندی/سوئیسی)، توتال فرانسه، گلنکور سوئیس، بریتیش پترولیوم و شرکت هندی ریلاینس تامین می‌شود.
گمانه زنی‌های تحلیل‌گران
درمورد علت موافقت ایران با ازسرگرفتن بازرسی‌ها از تاسیسات اتمی جمهوری اسلامی، دیپلمات‌ها و روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های غرب تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌هایی داشته‌اند. خبرگزاری رویترز نوشت: همزمانی صدور مجوز با نزدیک شدن به موعد انتشار گزارش آژانس باعث ایجاد تردید در نیات ایران از سوی دیپلمات‌های آگاه درباره برنامه هسته‌ای ایران شده است.
برخی خبرگزاری‌های غربی گفتند یکی از مقامات ایالات متحده که نخواست نامش فاش شود، کشورهای غربی را از خوش‌بینی بیش از حد در مورد ایران بر حذر داشت و گفت ایران هنوز به‌طور کامل نسبت به تعهدات خود به آژانس پایبند نیست و تا‌کنون همکاری بی‌قید و شرطی با بازرسان از خود نشان نداده است.
اما یک دیپلمات اروپایی در همین رابطه گفت: از آنجایی که آژانس مدت‌ها به‌دنبال جلب موافقت و همکاری ایران بوده و تا‌کنون واکنش مناسبی نیز از سوی این کشور ندیده است، به‌نظر من از هرگونه تغییر رفتار از سوی ایران باید استقبال کرد.
هفته نامه «اشپیگل» در هفته پیش گزارش داد که تحریم‌های سخت‌گیرانه‌تر اروپا درصورت اصرار جمهوری اسلامی بر غنی‌سازی اورانیوم شامل موارد تازه‌ای همچون تحریم صدور بنزین به ایران، محدودیت‌های حمل‌ونقل از راه هوا و دریا و ممنوعیت فرود هواپیماهای ایرانی در اروپا و پهلوگیری کشتی‌های ایرانی در بندرهای اروپایی خواهد بود.
روزنامه نیویورک تایمز هم درشماره روز 20 آگوست خود تحت عنوان نشانه‌های انعطاف‌پذیری ایران درمسئله اتمی نوشت: به گفته دیپلمات‌ها و دانشمندان، اخیرا نشانه‌هایی دیده می‌شود که ایران ممکن است برای همکاری بیشتر با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین آماده شده باشد زیرا آقای احمدی‌نژاد تصمیم گرفته است منوچهر متکی را در مقام وزیر امورخارجه نگاه دارد و برای این پست سراغ متحدی محافظه‌کارتر نرفته است.
نیویورک تایمز می‌نویسد: کارشناسان می‌گویند رئیس‌جمهوری ایران ممکن است محاسبه کرده باشد که برطرف ساختن اختلاف اتمی می‌تواند 2 نیاز را برآورده سازد: یکی کمک به اقتصاد خراب، با اجتناب از تحریم‌های جدید و کمک به لغو بعضی از تحریم‌های جاری و دیگری اعتبار تحقق بخشیدن به سیاستی مثبت که احمدی‌نژاد سخت به چنین اعتباری نیاز دارد.
نیویورک تایمز می‌نویسد: با این حال شانس پیشرفت در مورد مسئله اتمی ممکن است به تحولات در داخل دولت ایران بستگی داشته باشد گرچه تلاطمی که پس از انتخابات ریاست‌جمهوری تهران را در بر گرفته بود کمتر شده است، بسیاری از کارشناسان می‌گویند: نبرد اکنون به داخل نهادهای قدرت رفته است و احتمالا جای مانور را برای آقای احمدی‌نژاد تنگ می‌کند.
وال استریت ژورنال هم نوشت: کارشناسان ایران می‌گویند تصمیم تهران در مورد ادامه نظارت بر تاسیسات هسته‌ای خود احتمالا نشانه‌ای حاکی از اتخاذ موضعی آشتی‌جویانه درمقابل جامعه بین‌المللی، با توجه به نزدیک شدن ضرب‌الاجل است، حتی اگر فعالیت‌های اتمی‌‌اش را کاهش ندهد.
جروزالم پست یک روزنامه چاپ اسرائیل هم از اثرات فعالیت‌های هسته‌ای ایران برکشورهای منطقه نوشته که براساس آن در 2سال گذشته عربستان سعودی، قطر، بحرین، عمان، کویت، امارات متحده عربی، یمن، مراکش، لیبی، اردن و مصر همگی به پیشبرد برنامه‌های اتمی ابراز علاقه کرده‌اند و مقامات اسرائیلی، در اظهار نظرهایی غیررسمی می‌گویند اگر این کشورها فعلا چنین برنامه‌هایی را برای مقاصد نظامی نمی‌خواهند، خواستار تکنولوژی آن هستند تا درصورتی که ایران بمب اتمی تولید کند، گزینه‌های جایگزین را در اختیار داشته باشند.
